مدل بانکداری نوین ایران

کارفرما: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

مجری طرح: پژوهشکده پولی و بانکی و شرکت خدمات انفورماتیک

تاریخ شروع و خاتمه طرح: ۱۳۹۴

خلاصه طرح:

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعریف مدل‌های کسب‌وکار بانکداری در ایران را در قالب پروژه "مدل‌های کسب‌وکار بانکداری نوین در ایران(مبنا)" به پژوهشکده پولی و بانکی و شرکت خدمات انفورماتيک محول نموده است. این پروژه در راستای دستورالعمل شفافیت و تمرکز اطلاعات بانک‌ها (موضوع پنجاهمین مجمع عمومی سالانه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مورخ ۱۹/۰۵/۱۳۸۹ و ماده ۱۲ آیین‌نامه نظام بانکداری الکترونیکی مصوب ۲۲/۱۲/۱۳۸۶ هیات وزیران) و همچنین ماده ۴۹ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب اسفند ۱۳۸۹ تعریف شده است. طبق ماده دو دستور‌العمل شفافیت و تمرکز اطلاعات بانک‌ها، تمامی بانک‌ها و موسسات اعتباری مکلفند ظرف ۲۴ ماه پس از ابلاغ این مصوبه، تمامی داده‌های مربوط به عملیات بانکی خود اعم از جذب سپرده‌ها، اعطای تسهیلات و ارائه انواع خدمات بانکی به صورت ریالی و ارزی را منحصراً در یک سامانه جامع بانکداری پکپارچه ثبت، پردازش و نگهداری نمایند. طبق تبصره ۱ این ماده، نحوه تولید، پردازش و نگهداری داده‌ها و تبدیل آن‌ها به اطلاعات باید مطابق با استانداردهای فنی و اجرایی بانک مرکزی صورت پذیرد. طبق تبصره ۲ این ماده، انتخاب و استفاده از راه‌حل‌های سامانه جامع بانکداری بانک‌ها و موسسات اعتباری و زیرسامانه‌های آن باید مطابق با استانداردها و ضوابطی که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌گردد، باشد

بخش اول این پروژه، ضمن معرفی مدل‌های منتخب جهانی، به بررسی و معرفی انواع بانک‌ها و موسسات اعتباری و پيشنهاد  تقسيم بندی انواع بانکداری در ایران متناسب با قوانين و مقررات حاکم بر نظام پولی کشور می‌پردازد. سند ارائه شده به عنوان یک سند استراتژیک و در راستای همسوسازی با چارچوب‌های بین‌المللی، مدل‌های کسب‌وکار بانکی در ایران را با چارچوب‌های شناخته شده تطبيق داده تا در مراحل بعد بتوان براساس این چارچوب‌ها مدل‌های کسب‌وکار و مدل‌های فرایندی را به تفصيل تهيه نمود.

در این سند ابتدا اسناد بالادستی مرتبط با موضوع معرفی شده است. در ادامه پس از بيان انواع طبقه‌بندی بانکداری، انواع بانکداری مطرح در جهان از لحاظ نوع فعاليت تعریف شده است. در انتها براساس جمع‌بندی انجام شده، طبقه‌بندی منتخب تعيين و به طور مختصر تعریف شده است.

گام دوم پروژه مبنا پس از تهيه و تدوین سند مدل‌های کسب‌و کار بانکداری در ایران طی اولين گام، تهيه طرح طبقه‌بندی محصولات مصوب بانکداری تجاری در ایران است. براساس طبقه‌بندی پيشنهادی در سند فوق الذكر و با عنایت به اینکه رویکرد اكثر بانک‌ها و موسسات اعتباری در كشور، بانکداری تجاری است، لذا طبقه‌بندی محصولات بانکداری تجاری تحت پوشش قرار گرفته و سایر خدمات در حوزه‌هایی مانند بانکداری شركتی و اختصاصی در گام‌های آتی پروژه مدنظر قرار خواهد گرفت. این نوع بانکداری ضمن پوشش بخش‌های مختلف اقتصادی با ارائه محصولات و خدمات متنوع در حوزه خرد و كلان فعاليت می‌نماید.

باتوجه به اینکه انتظار می‌رود كه طبقه‌بندی محصولات بانکداری تجاری بخش عمدهای از بانکداری در ایران (حدود 80 درصد محصولات و خدمات) را پوشش دهد، این نوع بانکداری به عنوان انتخاب اول برگزیده شده است. البته محصولات با توجه به قوانين و مقررات موجود تا تاریخ تهيه این طبقه‌بندی در نظر گرفته شده و بدیهی است با توجه به سیاست‌های بانک مركزی، تغيير قوانين و مقررات، توسعه فناوری و ارائه محصولات جدید توسعه خواهد یافت.

بطور کلی این پروژه به طراحی مدل‌ بانکداری نوین ایران با استفاده از چارچوب اطلاعاتی IFW IBM با اهداف ذیل می‌پردازد:

·        ارتقا کربنکینگ بانک‌های کشور با رویکرد معماری سرویس محور SOA

·        تغییر رویکرد مقام ناظر از نظارت سنتی به نظارت دانش‌محور مبتنی بر اطلاعات

·        ایجاد زبان سازمانی واحد در نظام بانکی

·        پایش و نظارت بر سیستم‌های بانکی از طریق دسترسی سریع و بروز مقام ناظر به اطلاعات

·        تدوین مدل بانکی استاندارد و یکسان قابل استفاده در بانک‌های داخلی

·        شفاف‌سازی، پالایش و یکپارچه‌سازی اطلاعات بانکی مطابق با دستورالعمل شورای پول و اعتبار

تجمیع و تلخیص اطلاعات بانکی در زمینه‌های مختلف