معاون بانکداری شخصی بانک تجارت افزود: چیزی که نظام پرداخت دنبال کرد این بود که در پرداخت های بین اشخاص، حساب را حذف نمود و سپس با نحوه کنترل پرداخت ها مشکلاتی پدید آمد که در نهایت این بازار سرکوب شد و به سمت پرداخت های آسان نرفت. گام بعدی این بود که می توانست پول را حذف کند اما با جایگزین کردن دارایی ها می توانستیم پرداخت ها را انجام دهیم.
نیازمند استراتژی در صنعت پرداخت هستیم
داودیان تصریح کرد: یک سمت ماجرا این است که اساسا مکانیزم پرداخت در دنیا از حالتی که پرداخت از طریق شرکت ها دنبال شده خارج می شود و شرکت های پرداخت به مدیریت کننده پرداخت ها در انتقال ارزش تبدیل شده اند. مانع اساسی در این زمینه میراث شبکه پرداخت است که به کارت و ابزارهای فیزیکی وابسته است که در طرف عرضه خدمت و توسعه ابزارها محدودیت ایجاد می کند.
به گفته وی، در تهدید کرونا بیشتر حذف پول نقد اتفاق افتاد و کمک چندانی به شبکه پرداخت صورت نگرفت. عمده سرمایه گذاری در اکوسیستم پرداخت در ابزارها متمرکز می شود و نوآوری ها چندان اتفاق نمی افتد. اساسا ما از اختلاط صنایع پرهیز می کنیم زیرا موانع ورود به صنعت بالا نگه داشته می شود.
داودیان گفت: در سال های گذشته تلاش هایی صورت گرفته، ولی مرزبندی در صنایع باعث شده که سیستم میراثی شرکت ها وجود داشته باشد زیرا توسعه ابزار فیزیکی همچنان در این زمینه مانع ایجاد می کند. داشتن استراتژی مهم تر از رونمایی از محصولات است و ما برای اینکه بتوانیم تهدیدها را به فرصت تبدیل و برای کل شبکه مزیت ایجاد کنیم، در لایه استراتژی داشتن ضعیف عمل کرده ایم.
به گفته وی، بیشتر تمرکز ما در موارد زیادی رفع محدودیت های رگولاتوری است و خیلی به سمت استراتژی حرکت نکرده ایم.
افزایش تمایل به پرداخت های موبایلی
در ادامه این پنل، سیدکاظم دهقان مدیرعامل شرکت شاپرک با اشاره به اینکه در مجموع پرداخت ها از طریق اینترنت افت داشته ایم ولی در مجموع تعداد تراکنش ها در یکسال مالی اخیر حدود ۱۳.۵ درصد رشد داشته است، گفت: این در مقابل ۲۲ درصد رشدی است که در سال مالی قبل داشته ایم.
مدیرعامل شرکت شاپرک اظهار داشت: درباره مبلغ نیز حدود ۲۵ درصد رشد مبلغی تراکنش ها را داشتیم و در این زمینه تحلیل هایی وجود دارد اگرچه پرداخت های موبایلی داخل کشور به کانال USSD محدود می شود. آماری که صحبت می کنیم بحث های USSD است که به شارژ و قبض و خیریه ها و ... مربوط است.
به گفته دهقان، محدودیت سقف تراکنش ها با هر کارت در روز دامنه تراکنش ها را محدود می کند و نرخ تورم باعث می شود تا برخی تراکنش ها از این دامنه فراتر برود و بخشی از بازار از تراکنش ها به سایر بازارها و نحوه دیگری از پرداخت ها منتقل شود.
وی ادامه داد: در سال های ۹۱ تا ۹۳ با رشد حدود ۴۵ درصد مواجه بودیم و در سال ۹۹ نرخ کاهشی شد تا زمانی که کرونا اقبال به پرداخت های بدون حضور پول نقد را افزایش داد. ما نرخ تورمی را در کشور شاهد هستیم که طبق آمارهای رسمی بیش از ۴۶ درصد است، فاصله این تا رشد ۲۴ درصدی مبلغ تراکنش ها این معنا را دارد که بخشی از تراکنش ها در حوزه هایی بوده که به کارت به کارت و غیره منتقل شده و بخشی نیز بابت کاهش مصرف مردم است.
مدیرعامل شرکت شاپرک تصریح کرد: می توانیم بگوییم آماری که در شبکه پرداخت داریم یک اقبالی را به سمت کانال های جایگزین و خریدهای مبتنی بر کارت و استفاده از کیف پول های موبایلی وجود دارد. در زمینه اینکه پلتفرم های موجود و مسیرهای پرداخت ایران با جهان تطابق دارد، تا حدود زیادی وجود ندارد چون به دلیل ماهیت خاص شکل گیری این شبکه بر می گردد.
دهقان تاکید کرد: در سال های گذشته استفاده از برخی روش های پرداخت دنبال شده و در فرایندها این امکان فراهم شده ولی برد آن کوتاه است و فاصله ما به دلایلی از جمله تحریم ها باعث شده تا استانداردها نیز به نوعی محدود شود و استفاده از کارت های مغناطیسی با کارت های هوشمند دنیا نیز از جمله دلایل عمده عقب افتادگی در این بخش است.
مدیرعامل شرکت شاپرک ادامه داد: نقش رگولاتور در بحث توسعه کسب و کار و ایجاد امنیت و سلامت شبکه پرداخت بسیار مهم بوده و است و ما گذار را از تنظیم گری های جدی و اجباری دنیا داشتیم و مسیری است که اگر بخواهیم در ایران داشته باشیم باید جدا از چرخه رگولیشن، توجه کنیم که محدودیت های بالاسری در این حوزه به نوعی در خدمت توسعه کسب و کار قرار بگیرد.
وی بیان داشت: مسیر رگولاتوری در سال های آتی باید پذیرای نوآوری در این مسیر باشد و از روش های نوین دنیا استقبال کند.
رشد پرداخت های غیردیجیتالی
در ادامه این نشست، تفرشی مدیرعامل پرداخت الکترونیک پاسارگاد نیز عنوان کرد: توجه به صنعت پرداخت و آمارهای موجود نشان می دهد که رشدهای تا ۶ برابر در سال های اخیر اتفاق افتاده است. تعداد شرکت های فین تک و فناوری کاملا فزاینده است و سرعت اینترنت نیز سالانه تا ۲۰ درصد افزایش می یابد.
تفرشی با اشاره به دسترسی ۹۰ درصدی خانوارها به اینترنت، بیان داشت: خرید دیجیتالی و استفاده مردم از اینترنت قابل مقایسه با سال های قبل نیست و به صورت زلزله وار با حمله کرونا به خریدهای اینترنتی عادت کردیم. فرهنک خرید اینترنتی شکل گرفته و بعد از آن نیز لجستیک شکل می گیرد.
مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد ادامه داد: در فرهنگ مصرف تراست ایجاد شد و بالا رفت. در سال های اخیر پرونده های زیادی در زمینه پرداخت ها ایجاد شده و استارتاپ های فین تکی نیز شکل گرفته است.
به گفته وی، سرمایه گذارها نیز در این حوزه ها وارد شده اند و فاندرهای غیر آی تی به این حوزه ورود کرده اند. سوال این است که پرداخت های موبایلی و غیردیجیتالی چه مسیری را طی کردند؟ هزینه ها در سخت افزارها به دلار ۵۰ هزار تومان رسید و خروجی آن به سودآوری شرکت ها و نقدینگی بر می گردد و فشار وارد می کند.
تفرشی اظهارداشت: در سال ۹۸ پوزها ۸۸ درصد و در سال ۹۹ نیز ۹۰ درصد و در ۱۴۰۱ معادل ۹۱ درصد کل پرداخت ها را شکل دادند و غیردیجیتالی ها در پرداخت ها در حال رشد هستند.
هنوز پرداخت موبایلی قابل رصد نداریم
در ادامه این پنل، صادق فرامرزی سرپرست دبیرخانه سازمان نظام صنفی کشور با تاکید بر اینکه اساسا پرداخت موبایلی نداریم و شارژ فروشی را نمی توان پرداخت موبایلی دانست، گفت: رشد پرداخت های موبایلی و افت آن قابل رصد و بیان نیست چون اساسا شکل نگرفته است و در دنیا در این زمینه تفاوت وجود دارد.
سرپرست دبیرخانه سازمان نظام صنفی کشور افزود: فین تک ها به جایی رسیده اند که یک خواسته مشخص از حاکمیت دارند و آن هم این است که کاری صورت نگیرد و خودشان راه را پیدا کنند. رگولاتور در ایران همیشه علاقمند به حضور در وسط کار دارد و نوآوری در این فضا شکل نمی گیرد.
وی گفت: مهم ترین شاخصه اقتصاد دیجیتال عدم ثبات است که در کنار نوآوری قرار می گیرد ولی این استعاره نیز می تواند تغییر کند و بگذاریم رگولاتور به خیال خود ریل را بگذارد و گاردریل را نیز قرار دهد. ایده آل ذهنی من این است که شاید برخی بخواهند از ریل رگولاتور استفاده کنند ولی نباید مانع از حرکت سایرین شود و امکان انجام کارهای دیگر نیز وجود داشته باشد.
فرامرزی خاطرنشان کرد: رگولاتور باید به نحوی برنامه ریزی کند که فین تک ها بتوانند حرکت داشته باشند. در حال حاضر ارتباط بین فین تک ها و رگولاتور فراز و نشیب دارد و خوب نیست. فین تک ها در ایران جوان هستند و علاقمند به ایجاد فضا برای اتصال به سازمان های بزرگ است.
به گفته وی، شرکت های فین تکی در ایران در وضعیت خوبی نیستند و به شدت با خروج مواجه هستیم. فین تک ها در حالت عادی به یک چارچوب نیاز دارند و شکل کار را باید بدانند تا در مسیر آن حرکت کنند.
ثبت روزانه چند صد میلیون تراکنش پرداخت
همچنین در ادامه مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا با اشاره به انجام روزانه چند صد میلیون تراکنش در شبکه پرداخت کشور، گفت: تا سال ها کارتخوان ها حرف اول و آخر را می زدند و در سال های اخیر پرداخت های فین تکی و موبایلی مطرح شد و اوج این موضوع به دوره کرونا رسید.
احمد جعفری اظهار داشت: در مقطع توسعه پرداخت های الکترونیک به این مشکل رسیدیم که لجستیک نداشتیم و نمی توانستیم این فرهنگ را جا بیندازیم که می توان خریدها را غیرحضوری انجام داد. در دوره کرونا بهترین فرصت بود که پرداخت های غیرحضوری توسعه یابد اما رشدی اتفاق نیفتاد.
جعفری افزود: ما در این حوزه با وجود بحث های موجود، خیلی خودمان را مطرح نکردیم. در دنیا بحث پرداخت های موبایلی در سال های اخیر مطرح شده و در سال ۲۰۲۱ حدود ۲ تریلیون تراکنش موبایلی با رشد ۳۵ درصد در دنیا اتفاق افتاد که یک رشد خوبی در این زمینه اتفاق افتاده است.
وی با اشاره به اینکه در دنیا به ۲ میلیارد یوزر موبایلی رسیدیم که این میزان در سال های آینده به ۴ میلیارد یوزر خواهد رسید، گفت: بیشتر تراکنش ها در گذشته از طریق نقد، کارت و چک بوده که امروز به سمت کریپتوها، اکانت به اکانت و ... رفته است و پرداخت ها به سمت ماشین در ماشین و متاورس رفته است.
مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا تاکید کرد: ما چند استارتاپ و اپلیکیشن موبایلی در کشور داریم که فعال باشند؟ شاید به اندازه انگشتان دست هم نباشند ولی در دنیا بسیار زیاد هستند و ما فاصله زیادی داریم. ما هنوز تراکنش موبایلی را رسما به رسمیت نشناختیم. در حوزه فین تک ها عقب هستیم و باید برای افزایش نقش آنها در این حوزه برنامه ریزی کنیم.