وهاب قلیچ (کارشناس پژوهشی)
بانک تعاونی انگلستان بخش از گروه تعاونی انگلستان[1] است. این گروه در سه بخش عمده بانکداری، بیمه و سرمایهگذاری فعالیت دارد. بانک تعاونی سعی در ارائه خدماتی همچون محصولات مالی، حساب جاری، حساب پس‌انداز، کارت‌های اعتباری و اعطای وام دارد. بیمه تعاونی انوع محصولات بیمه‌ای همچون بیمه خودرو، بیمه مسکن، بیمه رانندگان جوان و تازه‌کار، بیمه ساختمان و بیمه حیوانات خانگی را ارائه کرده و سرمایهگذاری تعاونی محصولاتی همچون صندوق مشترک سرمایهگذاری، اوراق سرمایهگذاری و حقوق بازنشستگی را عرضه می‌نماید.
بانک تعاونی انگلستان یک بانک خرد اخلاقی است که عمده شهرت خود را از فعالیتهای مالی اخلاقی بدست آورده است. این بانک در سال 1872 به عنوان مرکز پس انداز و وام مجموعه عمده فروشی تعاونی (CWS[2]) تاسیس شده است و شعبه مرکزی آن در شهر منچستر واقع شده است؛ یعنی دقیقاً همان جايي كه نهادهاي مالي، در مقايسه با مركز بانكداري بين‌المللي مانند لندن، در تماس گسترده‌تري با جامعة محلي هستند.
بانک تعاونی با تاکید بر امور تعاونی و مشارکتی بر روی مباحثی چون حقوق انسانی، مسئولیت شرکتی، بهبود بهداشتی و ژنتیکی، تجارت جهانی، کسب و کار اجتماعی، توجه به حیوانات و اثرات زیست محیطی متمرکز می‌باشد و همواره سعی در جذب سرمایه گذاری و تهیه وجوهی مازاد بر نیاز جهت اطمینان‌بخشی از تامین مالی آینده داشته است.
بانك تعاونی انگلستان در صدد است تا از طريق تعيين و تعريف اصول زيربنايي عمليات تعاوني خويش، بر نام و تاريخ خود اتكا نماید. از جملة این موارد می‌توان به استقبال بانك از نظريات و دغدغه‌هاي مشتريان خويش و تشويق كاركنان به ايفاي نقش فعال در زندگي جوامع محلي خويش اشاره داشت.
از آن‌جا كه بانك تعاونی در قلب سرزمين‌هاي صنعتي در شمال انگليس پديد آمده است، یعنی دقیقاً همانجايي كه در آن به صورت بانك طبقة كارگر مشاهده مي‌شود، تأكيدش بر يكپارچگي محلي و برابري اجتماعي طبيعي می‌باشد. همچنین این بانك درصدد است نزديكي خود را با سازمان‌هايي كه اخوت ميان كارگران، مشتريان، اعضا و كارفرمايان را گسترش مي‌دهد، ارتقا بخشد.
از جمله خدمات مهم قابل ارائه بانك تعاوني به مشتریان خود، خدمات بانكي تلفني است. این بانک در سال 1999 خدمات بانك كامپيوتريsmile را آغاز كرده و با اين اقدام بيش از 200 هزار مشتري را جذب نموده است. البته شايد اين میزان جذب نه به خاطر موضع اخلاقی آن که به خاطر نرخ‌هاي بسيار رقابتي سپرده‌هاي پس‌انداز بوده باشد.
در سال 1992 سياست اخلاقي بانك تعاونی انگلستان، براي جذب مشتري‌هاي جديد و ثروتمندتر در بيرون از طبقة كارگر كه بانك از گذشته به آن‌ها خدمت مي‌كرد، آغاز شد. گروه هدف، چپگرايان طبقات متوسط مركزي بودند كه آگاهي اجتماعي و اهتمام به مسائل مورد دفاع رسانه‌اي راديكال، همچون مسائل زيست محيطي، داشتند.
در آن زمان، بانك براي حفظ مشتريان خود، بررسي گسترده‌اي انجام داد تا واكنش آن‌ها را در برابر سياست اخلاقي پيشنهادي دريابد. بانك با بيش از 30 هزار مشتري وارد گفت‌وگو شد. 84 درصد از آناني كه پاسخ گفتند، داشتن سياست اخلاقي را انديشه‌اي نيكو براي بانك برشمردند و فقط 5 درصد اعتقاد داشتند كه علم اخلاق، ارتباطي با بانكداري ندارد. 60 درصد از پاسخ‌دهندگان، با همه مسائل سياست اخلاقي موافق بودند و قيد و شرط اصلي مشتريان دربارة پيشنهاد بانك به قطع تأمين مالي كمپاني‌هاي توليد و توزيع تنباكو بود. به مرور زمان، خصوصاً در سال‌های اخیر توسعه زیادی در بخش فعالیتهای اخلاقی این بانک به وجود آمده است؛ به عنوان مثال از سال 2011 این بانک خود را در خرید اوراق بهادار شرکت‌ها با تعهداتی اخلاقی مواجه نموده است. این تقید بدین طریق است که این بانک در راستای رسالت اخلاقی خود از خرید اوراق منتشره شرکت‌هایی که معیارهای اخلاقی مدنظر این بانک را رعایت ننمایند، اجتناب می‌ورزد.
بانک تعاونی انگلستان قوانین اخلاقی خود را در پنج محور صیانت از محیط زیست، توسعه بین المللی، حمایت از حقوق بشر، سرمایهگذاری اجتماعی و صیانت از حیوانات دسته بندی نموده است:
در محور اول، شرکت‌ها، موسسات و نهادهایی که موارد ذیل را انجام می دهند توسط این بانک تامین مالی نمی شوند: شرکت‌هایی که از طریق استخراج و تولید سوخت‌های فسیلی، باعث تغییر و تحول مخرب آب و هوایی می شوند؛ شرکت‌هایی که با تولیداتشان منجر به گرم شدن کره زمین میشوند یا دست‌اندركار توليد سوخت‌هاي فسيلي كه مسبب باران اسيدي هستند، می باشند؛ شرکت‌هایی که به تولید کالاهایی اقدام مینمایند که در طبیعت و محیط زیست برای مدت‌های مدید باقی مانده و پس از سالیان بسیار طولانی تجزیه می شوند؛ سازندگان مواد شيميايي غيربهداشتی كه به تخريب لايه اوزون مي‌انجامد؛ شرکت‌هایی که به برداشت غیرحفاظتی از محصولات طبیعی مانند درختان، ماهیان و آبزیان اقدام می نمایند و یا با تولیداتشان باعث توسعه ارگانیسم‌های تغییر نژادی و از بین رفتن محیط زیست می شوند و شرکت‌هایی که با توسعه فعالیتهای نانوتکنولوژی باعث آسیب رسانی به محیط زیست و سلامت انسانی می شوند.
از سوی دیگر شرکت‌ها، موسسات و نهادهایی که موارد زیر را انجام میدهند، تامین مالی و حمایت میشوند: شرکت‌هایی که باعث بازیافت سالم مواد مصرف شده و زباله ها می شوند؛ شرکت‌هایی که از انرژی‌های تجدیدپذیر و کارا همچون باد، انرژی امواج دریا و یا رودخانه در فرایند تولیدی خود استفاده می برند؛ شرکت‌هایی که به برداشت حفاظتی از محصولات طبیعی مانند درختان و ماهیان و آبزیان اقدام مینمایند و شرکت‌هایی که تولیداتشان به هر نحوی به صیانت و بهبود محیط زیست منجر می شود.
در محور دوم یعنی توسعه بین المللی، هدف بانک تعاونی انگلستان کاهش فقر است. شرکت‌ها، موسسات و نهادهایی که موارد ذیل را انجام می دهند توسط این بانک تامین مالی نمی شوند: شرکت‌هایی که حقوق اساسی نیروی کار مندرج در کنوانسیون سازمان بین المللی کار[3] (مانند منع به کارگیری کارگران کودک و نوجوان یا منع فعالیتهایی که مخالف حقوق کارگران و آزادی آنان است همچون ایجاد محدودیت برای اتحادیه های صنفی) را رعایت نمی کنند؛ شرکت‌هایی که رویکردهای غیرمسئولانه به پرداخت مالیات در کشورهای کمتر توسعه یافته دارند و شرکت‌هایی که درگیر فعالیتهای بازاریابی غیرمسئولانه در کشورهای درحال توسعه با رویکرد دامن زدن به فروش دخانیات، محصولات جایگزین شیر مادر و انواع کالاهای جعلی و تقلبی هستند. در عوض این بانک، از فعالیتهایی که در پی اشتغالزایی و خودکفایی افراد فقیر و خروج آنان از فقر (مانند تامین مالی خرد) هستند، حمایت و پشتیبانی مالی می نماید. همچنین این بانک پرداخت کارتی برای کمک به امور خیریه تهیه نموده بدین صورت که در ازای هر صد پوندی که کارت شارژ می شود مبلغی خرد (مثلاً 1.25 پنس) از کارت جهت امور خیریه برداشت می شود. لازم بذکر است که بانک تعاونی، در سال 1997 با ارائه همکاری با اداره پست و در سال 1999 با راهاندازی خدمات تلفن بانک، دایره خدمات رسانی خود در این حیطه را گسترش بیشتری بخشید.
در محور سوم یعنی حمایت از حقوق بشر، شرکت‌ها، موسسات و نهادهایی که موارد ذیل را انجام می دهند توسط این بانک تامین مالی نمی شوند: هر کسب و کار و یا شرکت منتسب به دولتی که باعث مخدوش شدن حقوق بشر گردد؛ هر کسب و کاری که به نوعی مرتبط با رژیم‌های خودکامه و ستم پیشه باشد و یا آن که برای آنان اسلحه و ادوات نظامی فراهم نماید؛ ارگان‌هایی که به تبعیض و تهیج نفرت دامن می زنند؛ شرکت‌هایی که در ساخت و یا انتقال مهمات کشتارجمعی چون بمب‌های خوشه ای، مهمات ساخته شده از اورانیوم رقیق شده، فعال هستند و یا در ساخت و انتقال ادوات شکنجه و ابزارهای خشونت آمیز که مخالف حقوق بشر است فعالیت دارند.
در محور چهارم کلیه شرکت‌ها، موسسات و نهادهایی که با اقدامات خود به ایجاد و توسعه سرمایهگذاری اجتماعی منجر میشوند همانند تعاونی‌ها، تعاونی‌های اعتباری و طرح‌های مالی اجتماعی از امکان تامین مالی توسط این بانک برخوردار می باشند.
در محور پنج که مربوط به صیانت از حیوانات می شود، شرکت‌ها، موسسات و نهادهایی که از حیوانات برای انجام کارها و نیز آزمایش لوازم آرایشی و بهداشتی خارج از استانداردها و قواعد موجود استفاده می کنند و یا از آنان به شکل نامناسبی در امور کشاورزی استفاده برده و یا آنکه از آنان به منظور تجارت پوست و خز و یا مبارزه دادن با یکدیگر جهت جذب تماشاچی و کسب درآمد بهره می گیرند، توسط این بانک تامین مالی نمی شوند. اما از سوی دیگر تجارت‌هایی که در پی توسعه راه‌های جایگزینِ آزمایش بر روی حیوانات هستند و یا کشاورزانی که فعالیتشان توام با رفاه و سلامت حیوانات می باشد تامین مالی و حمایت می شوند.