استفاده از «کارت اعتباری» در نظام بانکی ایران اصلا امر غیر ممکنی نیست. تنها نیازمند دستور یک مدیر است و بهره‌گیری از نیروی انسانی متخصص و کارآمد که خوشبختانه تعداد آنها در ایران بی‌شمار است.
در میزگردی با عنوان «کارت اعتباری» که با حضور مسیح قائمیان مدیرعامل شرکت توسعه و نوآوری شهر و حجت‌الاسلام سید عباس موسویان دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تشکیل شد چالش‌های موجود در استفاده از کارتهای اعتباری توسط نظام بانکی کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
اهمیت میزان نرخ سود
حجت‌الاسلام موسویان با اشاره به نقش بانک مرکزی در اجرای پروژه مربوط به کارتهای اعتباری در ایران گفت: «هر چند سفارشها و توصیه‌ها برای استفاده نظام بانکی از کارتهای اعتباری زیاد بوده است اما در عمل آئین‌نامه بانک مرکزی که به صورت رسمی برای اجرا به بانک‌ها ابلاغ شد، برمی‌گردد به سال ۱۳۹۱ که به نسبت آن سفارشها خیلی دیر به نظر می‌رسد. در این ابلاغیه قرارداد «مرابحه» به عنوان قرارداد پایه برای کار‌های اعتباری تعیین شد. بانک‌ها نیز باید بر همین اساس بین بانک با دارنده کارت، بانک با مراکر فروش کالا و خدمات و همچنین با بانک‌های واسط، به نوعی قرارداد تیپ طراحی کنند که این خود امری زمان‌بر است. بنابراین باید گفت گرچه نسبت به توصیه‌ها در انجام کار تاًخیر وجود داشته اما نسبت به اقدام عملی بانک مرکزی خیلی هم تاًخیری صورت نگرفته است. واقعیت این است که تصویب قانون مرابحه مربوط به سال ۱۳۸۹ و قانون برنامه پنجم توسعه است، از این رو است که در واقع بانک مرکزی در ابلاغ آئین نامه خود به بانک‌ها نزدیک به دو سال تاًخیر داشته است».
موسویان در ادامه با اشاره به نرخ سود در نظر گرفته شده برای کارتهای اعتباری، این نکته را از مهمترین موانع موجود در این راه عنوان کرد و گفت: «بانک مرکزی کارت اعتباری را بر اساس قراردارد مرابحه طراحی کرد که جزء عقود مبادله‌ای است که نرخ سود آن تا همین چند ماه پیش ۱۶ یا ۱۷ درصد بود، برای بانک‌ها هم انتشار کارت اعتباری با این میزان سود نه صرفه اقتصادی که ضرر اقتصادی به شمار می‌رفت. چرا که باید سپرده ها را با ۲۴ درصد سود جمع‌آوری کرده و آن‌گاه کارت اعتباری را با ۱۶ درصد سود منتشر کند. اما از حدود پنج یا شش ماه پیش که نرخ سود عقود مبادله‌ای ۲۲ درصد و از سوی دیگر نرخ سپرده‌ها نیز بیست الی ۲۲ درصد تعریف شد، صدور کارت اعتباری برای بانک‌ها توجیه اقتصادی پیدا کرد. از این روست که به نظر من مانع جدی بحث نرخ سودی است که بانک مرکزی برای صدور کارت اعتباری در نظر گرفته بود و با هزینه تمام شده آن سازگار نبود.»
استفاده از نیروی انسانی متخصص
اما مسیح قائمیان که با دیدگاهی عمل‌گرایانه به موضوع می‌نگرد معتقد است که هیچ مانعی بر سر راه استفاده از کارتهای اعتباری در نظام بانکی کشور وجود ندارد. او در ادامه می‌گوید: «نکته اینجاست که ما همیشه از شیوه معاملات اعتباری در نظام اقتصادی کشورمان تحت عناوینی چون چوب خط یا بیجک برخوردار بوده‌ایم و از آن استفاده می‌کردیم، اما آمده‌ایم با وضع مقررات پیچیده برای آن راهی را که می‌رفتیم خراب کرده‌ایم و راه‌حل تازه‌ای نیز به‌جای آن ارائه نکرده‌ایم. به این صورت که مثلا فروشنده محل می‌دانست که پدر بنده کارمند دولت است و به همین اعتبار در طول یک‌ماه اجناس خود را در اختیار ما می‌گذاشت و آخر ماه نیز با پدرم حساب و کتاب می‌کرد. در این مکانیزم اعتباری، فروشنده اعتبار دهنده بود و بانک هم هیچ دخالتی نمی‌کرد. حالا که سیستم پیچیده‌تر شده است، بانک می‌خواهد این وسط نوعی ضمانت ایجاد کند. خب، می تواند این ضمانت را خیلی ساده‌تر و بدون ورود به مباحثی چون نرخ سود و بهره ارائه کند. اگر به کلیت مسئله کارتهای اعتباری اینگونه نگاه کنید کلیت شکل آن تغییر می‌یابد و خیلی راحت‌تر حل می‌شود«.
قائمیان در ادامه تاکید کرد: «فقط کافی است یک نفر دستور این کار را صادر کند. به همین آسانی. ببینید باور این سخن که «مردم خوب هستند» به خودی خود بسیاری از موانع را از جلوی پای ما برمی‌دارد. انجام این کار اصلا چیز پیچیده‌ای نیست تنها نیازمند شجاعت یک مدیر است و دستور او. واقعیت این است که ما در عرصه بانکداری از نیروی انسانی به شدت متخصص و خوبی برخوردار هستیم که بسیاری از عملیات‌های بانکی که حتی در غرب به راحتی انجام نمی‌شود را کاربردی کرده‌ایم. برای اجرایی شدن طرح کارتهای اعتباری نیز استفاده و اعتماد به همین نیروی متخصص بسیار راهگشا خواهد بود».
علاقمندان می‌توانند متن کامل مربوط به موضوعات مطرح شده در این میزگرد را در ویژه‌نامه چهارمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت دنبال نمایند.