وهاب قلیچ، عضو هیئت علمی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، به تشریح اقدامات این پژوهشکده در عرصه بانکداری و مالی اسلامی در سال ۱۳۹۶ پرداخت و اظهار کرد: گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، سال ۱۳۹۶ هم همانند سال‌های قبل فعالیت‌هایی در حوزه بانکداری و مالی اسلامی داشته که به چند مورد از آنها اشاره می‌کنم. یکی از این اقدامات، پروژه‌های پژوهشکده با بانک‌های مختلف از جمله «پروژه استانداردسازی و ممیزی عملیات بانکی در بانک صنعت و معدن براساس موازین شرعی» است که مربوط به قرارداد مشارکت مدنی بوده است.
وی ادامه داد: این پروژه از سال ۹۵ آغاز و در سال ۹۶ بخش‌های مهم آن انجام شد و ما برای انجام این پروژه از شورای راهبری فقهی که در داخل پروژه تعریف شد، استفاده کردیم و از اساتیدی همانند حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین‌زاده بحرینی و مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین محمدنقی نظرپور بهره بردیم و هفت جلسه با این اساتید برگزار کردیم تا این استانداردها را تکمیل و به ثمر برسانیم.
قلیچ عنوان کرد: در سال ۹۶ سه پروژه دیگر آغاز شد که مربوط به بانک قرض‌الحسنه مهر ایران بود. یک پروژه در مورد «ارزیابی عملیات فعلی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران و طراحی الگوی نظارت شرعی برای این بانک»، پروژه دوم «طراحی شش ابزار اسلامی در قالب عقد قرض‌الحسنه» و پروژه سوم «توسعه ابزارهای قابل استفاده در این بانک در قالب سایر عقود غیر از قرض‌الحسنه همانند مرابحه با رویکرد تأمین مالی خُرد» است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده پولی و بانکی یادآور شد: حدود هشت مقاله علمی-پژوهشی، سه مقاله علمی- ترویجی و پانزده مقاله برای فصلنامه‌ها و مجلات مختلف توسط گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده به رشته تحریر درآمد و تعداد ده مقاله هم برای همایش‌ها تهیه شد که چهار مورد آن برای همایش بانکداری اسلامی، دو مورد برای همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی و چهار مقاله هم برای همایش‌های مختلف دیگر بود.
وی افزود: موضوعات مورد بحث در این مقالات شامل مواردی همانند شناسایی چارچوب قانونی گزیر برای بانک‌های اسلامی، ساماندهی و هدایت نرخ بهره سیاستی در بانک مرکزی و تحلیل آن از منظر اسلامی، ورشکستگی بانکی، راهکارهای استمهال مطالبات غیرجاری و مطالبات معوق، صوری‌سازی قراردادهای بانکی در اقتصاد بخش تولید، حمایت از تولید و اشتغال با اصلاح نظام بانکی در چارچوب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، روش‌های تأمین مالی اسلامی در کشورهای مختلف، آسیب‌شناسی کاربرد عقد وکالت در تجهیز و تخصیص منابع بانکی و همچنین بحث ورشکستگی بانک‌ها و راهکارهای ادغام آنها است.
این پژوهشگر بانکداری و مالی اسلامی عنوان کرد: همچنین در مقالات علمی- پژوهشی ما موضوعاتی همانند شخصیت حقوقی در تحلیل وجود ربا در معاملات، ارائه تسهیلات قاعده‌مند بانک مرکزی با استفاده از ابزارهای اسلامی، میزان انطباق قرارداد و عملیات مشارکت مدنی با موازین شریعت در بانکداری اسلامی، ارزیابی کارایی بانکداری بدون ربا در ایران و مقایسه با سایر کشورهای اسلامی، بازار پول اسلامی، بررسی قاعده شرط در قراردادهای بانکی، بررسی فقهی سود اوراق مشارکت و استانداردهای حسابداری مؤسسات مالی اسلامی در نظام بانکی ایران مورد بررسی قرار گرفته است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی یادآور شد: در مقالات علمی ترویجی، سه عنوان شامل «نظریه تکاملی بانکداری اسلامی و توجیه بهره بانکی تا نظام‌سازی الگوی ایده‌آل»، «راهکارهای برقراری بانکداری اخلاقی در نظام بانکی» و «آسیب‌شناسی فقهی- اقتصادی ابزارهای عملیات بازار باز» مورد بررسی قرار گرفته است.
قلیچ تصریح کرد: در سال ۹۶ سه جلسه نقد پژوهش‌های بانکداری و مالی اسلامی برگزار کردیم که به موضوعات «امکان‌سنجی تعمیم عقد مضاربه به تمام فعالیت‌های تجاری»، «بررسی امکان خلق پول توسط نظام بانکی در نظام مالی اسلامی» و «آسیب‌شناسی نظام بانکی» اختصاص داشت و گزارش‌های آن در سایت پژوهشکده منتشر شده است.
وی ادامه داد: در کنار این اقدامات، پورتال بانکداری اسلامی در سال ۹۶ حدود ۳۲۰ مقاله، یادداشت، مصاحبه و گفت‌وگو و اخبار داخلی و بین‌المللی در حوزه بانکداری و مالی اسلامی را منتشر کرده است. علاوه بر این در سایت خبری ایبِنا که شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران است، تعداد بسیار زیادی مقاله در حوزه بانکداری و مالی اسلامی بارگذاری شد.
قلیچ درباره سایر اقدامات پژوهشی از جمله انتشار کتاب در زمینه بانکداری اسلامی افزود: در گروه بانکداری اسلامی، دو کتاب منتشر شده و یک کتاب هم در دست چاپ است. کتاب «بانکداری اسلامی ۲» که به بحث بانکداری مرکزی اسلامی و سیاستگذاری پولی و ارزی اختصاص دارد و کتاب «پول و بانکداری با رویکرد اسلامی» توسط اساتید پژوهشکده و با همکاری سایر اساتید منتشر شده است و کتاب «کاربرد نمونه‌ای از قواعد فقهی در قراردادهای بانکی» هم در دست انتشار است.
علاوه بر این حدود شش گزارش پژوهشی تهیه شده که موضوعاتی همانند «بررسی ابعاد فقهی سپرده‌پذیری سرمایه‌گذاری مدت‌دار»، «درسنامه صکوک؛ راهنمایی برای ساختاردهی صکوک» و «تجربه کشورهای در تدوین سندهای راهبردی بانکداری اسلامی» را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی درباره وضعیت نقشه راه بانکداری اسلامی اظهار کرد: اصل پروژه «سند راهبردی بانکداری اسلامی» در سال ۹۵ انجام و در سال ۹۶ به بانک مرکزی تحویل شد و اکنون اطلاعی ندارم که در بانک مرکزی در چه وضعیتی قرار دارد.
منبع: خبرگزاری ایکنا