حجت الاسلام والمسلمین نظری شاهرودی گفت: مکتب اقتصاد اسلامی را کسی می‌تواند مطرح کند و در خصوص کیفیت و تحقق آن در اسلام بحث کند که حداقل یک مقاله علمی پژوهشی در این حوزه بنویسد.
وی افزود: یک شخصیت علمی زمانی که می‌خواهد در خصوص یک مکتب اقتصادی صحبت کند. از جمله مکتب اقتصاد اسلام، باید حتما مقاله‌ای در این حوزه داشته باشد یا استاد این مبحث باشد یا از طریق یک رساله علمی، علمیت خود را در این مساله به دیگران ثابت کند. مثلا اگر بنده نوعی بگویم که اقتصاد اسلامی وجود ندارد باید یک مقاله بنویسم و آن را در اختیار اقتصاددانان قرار دهم و نظر آنها را جویا شوم. در این زمینه هم باید توان استدلال داشت و با متخصصان به بحث نشست.
معاون جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اظهارکرد: تا زمانی که حداقل مقاله‌ای در خصوص مدعای خودم ارایه نکردم، صاحبان علم می‌گویند این اظهارنظر شما صرفا یک ادعا است. زمانی می‌توانیم در مجامع روی این گزاره که مکتب اقتصاد اسلامی وجود دارد یا ندارد، بحث کنیم که پژوهشی در باره این موضوع ارایه دهم.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: شهید صدر ۶۵ سال پیش کتابی به نام اقتصادنا نوشت که قسمت اول آن معرفی مکتب مارکسیسم و قسمت دوم نیز مرتبط به سرمایه‌داری و در بخش سوم مکتب اقتصادی اسلام را مد نظر قرارداده است.
حجت الاسلام والمسلمین نظری شاهرودی، اظهارکرد: شهید صدر در این کتاب نوشت که ما مکتب اقتصاد اسلامی را ایجاد نمی‌کنیم. مارکسیست‌ها این مکتب خود را ایجاد کردند و دانشمندان نظام سرمایه‌داری نیز آن را با پژوهش علمی خود آن را ارایه و این نظام سرمایه‌داری را ایجاد کردند، ولی ما باید مکتب اقتصادی اسلامی را باید کشف کنیم و ایشان نیز روش کشف آن را بیان کردند.
وی گفت: شاید ایشان در همان زمان حس می‌کردند که آینده کسانی که می‌خواهند روی نظریات اقتصاد اسلامی کار کنند جزوه ای با عنوان "از اقتصاد اسلامی چه می‌دانیم" را نوشت. وی در این جزوه سه سوال مطرح کرد.
رئیس مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، اظهارکرد: شهید صدر در این جزوه سه سوال ساده را مطرح کرد در واقع وی همان مطالب علمی که در خصوص کشف اقتصاد اسلامی را مطرح کرده بود به زبان ساده به شکل یک جزوه مستقل بیان کرد؛ سه سوال مطرح کرد که در این جزوه به آن جواب دهد.
وی گفت: سوال اول ایشان این است که آیا در اسلام اقتصاد وجود دارد؟ سوال دوم اینکه نوع این قتصاد چیست؟ و چه تفاوت‌های اساسی با اقتصاد سرمایه‌داری و مارکسیسم دارد؟ در اقتصادنا این بحث را آورده است. وقتی کلمه اقتصاد اسلامی را به کار می‌برد به دنبال القای این مساله است که در فقه احکام مالی بحث شده و می‌شود ولکن از این احکام می‌توان مکتب اقتصاد اسلامی کشف کرد. ایشان در این کتاب به صورت تفصیلی به این مساله پرداخته است.
وی اظهارکرد: مرحله بعد اینکه از این احکام می‌توانیم به مکتب اسلامی برسیم. ایشان شیوه رسیدن به مکتب اقتصادی اسلامی را نیز ارایه کرده است. شهید صدر استدلال کرده است که چگونه می‌توان این احکام فقهی و دیگر مفاهیم اسلامی را منابع کشف مکتب اقتصاد اسلامی قرار داد و در نهایت به این مکتب رسید.
استاد حوزه علمیه، گفت: جا دارد که محققان اقتصاد اسلامی بیایند بگویند که پس از همه این مباحث آیا علم اقتصاد اسلامی داریم یا خیر؟ با توجه به نظرات شهید صدر جواب این سوال کاملا آری است؛ زیرا ایشان با توجه به مکتب اقتصاد اسلامی روش علمی این حوزه را بیان می‌کند و اشاره می‌کند که چه زمانی و چه گونه علم اقتصاد اسلامی بوجود می‌آید. سپس دو راه را مطرح کرده است که از این دو راه می‌توانیم علم اقتصاد اسلامی را ارایه دهیم.
رئیس سابق پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، اظهار کرد: در تحقیقاتی که در پژوهشگاه حوزه ودانشگاه طی سال‌ها انجام شد، راه رسیدن به علم اقتصاد اسلامی تبیین و مقالات زیادی نیز در این زمینه ارایه شده. از این روی است که عرض می‌کنیم کسی که می‌خواهد به علم اقتصاد اسلامی دسترسی پیدا کند باید شیوه تکوین علم اقتصاد اسلامی را بداند.
وی گفت: ما نمی‌توانیم بگوییم که بانکداری اسلامی نداریم اگر صد سال پیش می‌گفتیم که می‌گفتند بانکداری اسلامی چیست ولی امروز بانکداری اسلامی در بسیاری از کتاب‌های درسی دانشگاه‌های پیشرفته غرب مورد بحث و تحقیق قرار گرفته پس بسیاری از اقتصاددانان پذیرفته‌اند که بانک اسلامی هم نوعی از بانکداری است و بانکداری اسلامی را فصلی از کتاب‌های درسی تدوین کرده‌اند.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: بانکداری اسلامی در بسیاری از کشورهای دنیا مورد اجرایی قرار گرفته برخی مثل پاکستان و عربستان هم بانک‌های ربوی دارند و هم بانک های اسلامی.
وی بیان کرد: در این میان اهل سنت با فقه خودشان و کسانی که با فقه امامیه بانکداری اسلامی را اجرا کردند با این شیوه به کار ادامه می‌دهند که البته هنوز در مسیر اجرا نیازمند رفع نقایص است. مثل ما که بانکداری اسلامی داریم که باید با تغییرات میدانی مشکلات آن را حل کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین نظری شاهرودی با ذکر این مطلب که همانگونه که بانکداری اسلامی داریم مکتب اقتصادی اسلامی نیز داریم، گفت: هر کسی اقتصادنای شهید صدر را خوانده باشد قطعا دیگر نمی‌گوید که ما اصلا اقتصاد اسلامی نداریم. در بانک‌های غربی براساس بهره سپرده می‌گیرند و براساس بهره تخصیص می‌دهند. در عملیات بانکداری رکن اول تجهیز منابع و رکن دوم تخصیص منابع است. تجهیز منابع بر اساس بهره است و تخصیص منابع هم بر اساس بهره است.
وی افزود: اگر ما در اسلام این مبنا را قبول نداریم باید تحقیق و پژوهش کنیم آنطور که شهید صدر کتاب البنک اللاربوی را تدوین کرد در مورد عمل و اجرای بانکداری اسلامی در میدان عمل مشکلاتی داریم زیرا کار علمی نکردیم که این خود، یک بحث دیگر است. وقتی جریان پول گسترش می‌یاید، معاملات نیز توسعه و تمام روابط اقتصادی جامعه را تحت تاثیر چشمگیر قرار می‌دهد به امید آن روز که همانند شهید صدر تلاش علمی بی‌ادعا کنیم.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: اسلام از ما می‌خواهد که پول وارد جریان تولید کالا و خدمت شود و از این روی است که وقتی این پول به جریان پول‌سازی بدون استفاده از ابزارهای ذکر شده رسید جریان ربوی شکل می‌گیرد و اقتصاد ما را متاثر می کند و به سمت سود بیشتر و سود مبادلات حرام می‌رود تفاوت نظام اقتصادی اسلامی و نظام ربوی از زمین تا آسمان است.
وی گفت: با مراجعه به اقتصادهای لیبرالی مثل آمریکا این سوال مطرح شد که چرا همین بانک‌ها با همین شیوه تمام ثروت این کشور را در اختیار یک درصد قرارداده اند و شرکت‌های چند ملیتی چگونه سرمایه‌های مردم را درون خود هضم کردند.
منبع: خبرگزاری حوزه