حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد‌اسماعیل توسلی، عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه‌طباطبایی(ره) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بحث درباره بانکداری الکترونیک و تأثیر آن بر بانکداری اسلامی و غیرربوی پرداخت و گفت: بانکداری الکترونیک برای پیش‌برد بانکداری بدون‌ربا، نه یک چالش بلکه یک فرصت محسوب می‌شود. اگر پیشنیازهای ضروری بانکداری الکترونیک به‌درستی فراهم شود، به انجام بهتر بانکداری بدون‌ربا کمک میکند.
تحولات در فناوری ارتباطات، به گسترش بانکداری اسلامی کمک میکند.
وی درباره ماهیت بانکداری الکترونیک و این‌که چگونه به بانکداری اسلامی کمک میکند گفت: باید دانست توسعه سریع و روزافزون صنعت انفورماتیک و مخابرات، تحولات شگرفی را در فناوری ارتباطات و اطلاعات و به تبع آن، تأثیرات ساختاری در فرآیندهای کسب‌وکار، ایجاد و محصولات وخدمات شرکت‌های کوچک و متوسط را قادر به رقابت با شرکت‌های بزرگ در عرصه بین‌المللی کرده است.
وی افزود: این تغییرات با توجه به حقیقت عقود و فعالیت‌های اقتصادی واقعی که ماهیت اصلی بانکداری بدون ربا را تشکیل می‌دهد، می‌تواند به گسترش بانکداری اسلامی کمک کند و این توسعه در صنعت انفورماتیک، درفرایندهای مربوط به نظام بانکی نیز موجب تغییرات عمده در شکل پول و سیستم‌های انتقال منابع شده است و مفاهیم جدیدی هم‌چون پول الکترونیکی و انتقال الکترونیکی منابع پولی را ارائه کرده است.
فناوری اطلاعات، در محتوا و ماهیت اخلاقی و شرعی عقود، تغییری ایجاد نکرده است.
عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه‌طباطبایی(ره) خاطرنشان کرد: این دو مفهوم، نوع جدیدی از بانکداری، با عنوان بانکداری الکترونیکی را پدید آورده است. در این فناوری جدید، پول کاغذی به پول الکترونیکی، اسناد کاغذی به اسناد الکترونیکی و قالب‌های استاندارد و حضور فیزیکی به حضور مجازی و مراجعه اینترنتی تبدیل شده است.
توسلی اظهار کرد: مهم‌ترین ویژگی این فناوری، سرعت و سهولت استفاده از آن و نیز جهانی شدن کسب‌وکارها، محصولات و خدمات و هم‌چنین عدم تعلق آن‌ها به محدوده‌های خاص سیاسی و جغرافیایی است؛ از این‌رو به سرعت گسترش یافته و در سراسر جهان در اختیار همگان قرارگرفته است. هم‌چنین فناوری اطلاعات، در محتوا و ماهیت اخلاقی و شرعی فعالیت‌ها و عقود، تغییری ایجاد نکرده است.
پیشنیازهای لازم برای الکترونیک‌سازی بانکداری اسلامی فراهم شود.
وی درباره پیشنیازهای لازم برای الکترونیک‌سازی نظام بانکی گفت: با توجه به گسترش این فناوری مبادلاتی جدید و این‌که فناوری اطلاعات، در محتوا و ماهیت اخلاقی و شرعی فعالیت‌های اقتصادی تغییری ایجاد نکرده است؛ باید به سراغ فراهم آوردن پیشنیازهای لازم برای الکترونیک‌سازی بانکداری اسلامی برویم. اولین و مهم‌ترین گام در این راستا، تحقیق و تولید استانداردهای خاص بانکداری اسلامی است.
استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه‌طباطبایی(ره) ادامه داد: مسئله مهم در این انقلاب اطلاعاتی، نقشی است که جهان اسلام باید ایفا کند، زیرا هرگونه تسامح و تعلل در برابر گسترش این فناوری جدید مبادلاتی، به مثابه فراهم‌سازی شکافی دیجیتال و در ادامه، شکافی عمیق‌تر در توسعه اقتصادی بین کشورهای اسلامی و سایر ملل است.
باید بانکداری اسلامی را با نیازها و تحولات جهانی فناوری اطلاعات تطبیق داد.
توسلی افزود: از این‌رو یکی از مهم‌ترین وظایفی که اقتصاددانان اسلامی، بانکداران اسلامی و متخصصین حوزه فناوری اطلاعات، باید هرچه سریع‌تر به آن بپردازند، اندیشیدن تدابیر لازم برای تطبیق بانکداری اسلامی، با نیازها و تحولات جهانی فناوری اطلاعات است. لذا در این راستا باید به سرعت به چهار هدف مهم از جمله الکترونیکی کردن بانکداری به منظور حرکت به‌سوی بانکداری اسلامی، بدون استفاده از اسناد کاغذی، سهولت بخشیدن به ایجاد شاخص‌های استاندارد و متناسب با بانکداری اسلامی در فرآیندهای عملیاتی، نظارتی و مدیریتی پرداخت.
وی ادامه داد: در این استانداردسازی و یکپارچه‌سازی، دو خصوصیت عمده باید مورد عنایت قرار بگیرد؛ نخست، گرایش به ساده‌سازی و حداقل‌سازی استانداردهای اساسی مشترک به‌گونه‌ای که بتواند پذیرش فقهی عمده‌ترین مراجع دینی را به‌همراه داشته باشد و دوم، ترجمه‌پذیری براساس استانداردهای بانکداری بین‌المللی برای استفاده از فناوری اطلاعات، به‌گونه‌ای که بتوان حداکثر ارتباطات رایانه‌ای با عملیات بانکی جهانی را برقرار کرد.
تسریع و کارآمد کردن بانکداری بدون ربا؛ از پیشنیازهای تطبیق بانکداری اسلامی با تحولات جهانی فناوری اطلاعات.
عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه‌طباطبایی(ره) عنوان کرد: مورد سوم برای تطبیق بانکداری اسلامی با نیازها و تحولات جهانی فناوری اطلاعات، تسهیل و تسریع عملیات بانکداری بدون ربا در بخش‌های تخصیص منابع و اعطای تسهیلات به منظور کاهش هزینه‌ها و چهارم، کارآمد کردن بانکداری بدون ربا با برطرف کردن تنگناها و محدودیت‌های اجرایی بانکداری اسلامی به‌وسیله بانکداری الکترونیکی می‌باشد.
این استاد دانشگاه در پایان درباره موانع تحقق بانکداری الکترونیک گفت: تا پیش‌فرض‌هایی که عنوان شد، محقق نشود، بانکداری الکترونیک هم محقق نخواهد شد. یکی از این پیش‌فرض‌ها، گسترش فناوری اطلاعاتی در بخش‌های مختلف نظام بانکی ما و دیگری فراهم کردن استانداردهای مناسب بانکداری الکترونیک است و ما باید به سرعت به این سمت حرکت کنیم.